ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ

        ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਲੀਡਰੋ! ਪੰਚਾਇਤ ਚੋਣਾ ਦਾ ਬਿਗਲ ਵੱਜ ਗਿਆ।ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਕੌਣ ਬਣੂ ਸਰਪੰਚ? ਸਾਡੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਬਣਨੇ ਨੇ, ਨਾ ਖੁਦਾ ਨਖਾਸਤਾ ਦੂਸਰਾ ਕੋਈ ਬਣ ਗਿਆ।ਗਰਾਂਟਾਂ ਲਈ ਤਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਹੀ ਲਿੱਲੜੀਆਂ ਕੱਢਣੀਆਂ ਪੈਣਗੀਆਂ।ਭਰਾਵਾ ਸਾਡੇ ਤਾਂ ਦੋਹੀ ਹੱਥੀਂ ਲ਼ੱਡੂ ਆ।ਤੁਸੀਂ ਵੇਖੀ ਜਾਓ ਸਭ ਹਾਉਲੇ ਕਰ ਦੇਣੇ।ਠੰਡ ਵੱਧ ਗਈ ਦੂਜੀ ਕਿਣਮਿਣ।ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਖਰਚਾ ਵੱਧ ਗਿਆ ਪੀਣ ਪਿਲਾਉਣ ਦਾ।ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੇ ਥੋੜੇ ਦਾਲ …

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਲੰਘੇ, ਸਾਲ ਬੜੇ ਨੇ। ਆਪਣਿਆਂ ਕੀਤੇ, ਕਮਾਲ ਬੜੇ ਨੇ। ਬੁਝਦੀ ਨੂੰ, ਬੁਝਣ ਨਾ ਦਿੱਤਾ, ਧੁੱਖਦੀ `ਤੇ ਵੀ, ਤੇਲ ਪਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਂਝ ਉੱਚੇ ਸੁੱਚੇ, ਖਿਆਲ ਬੜੇ ਨੇ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਲੰਘੇ, ———। ਲੱਤਾਂ ਖਿੱਚਣ ਦੇ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ, ਰੱਬ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ, ਡਰ ਨਾ ਲੱਗੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁੱਟੇ ਅੱਗੇ, ਖਾਲ ਬੜੇ ਨੇ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਲੰਘੇ, ———। ਚੰਗੇ ਮਾੜੇ ਦਿਨ ਯਾਦ ਰਹਿਣਗੇ, ਬੜਾ …

ਵੋਟਾਂ ਵਾਲੀ ਖੇਡ ਓ ਲੋਕੋ! ਜਾਪੇ ਅਜਕਲ ਝੇਡ ਓ ਲੋਕੋ! ਜਿੱਤਣ ਵਾਲਾ ਜਿੱਤ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋਰ ਲਗਾ ਕੇ ਭਾਰਾ! ਮਾਮਲਾ ਗੜਬੜ ਹੈ, ਚੱਕਰ ਨੋਟਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ… ਆਪਸ ਵਿਚ ਫੁੱਟ ਪਾਈ ਜਾਂਦੇ! ਭਰਾਵਾਂ ਤਾਈਂ ਲੜਾਈ ਜਾਂਦੇ! ਮਸਲਾ ਹੱਲ ਨਾ ਕੋਈ ਹੋਵੇ, ਮਾੜੀ ਸੋਚ ਅਪਣਾਈ ਜਾਂਦੇ! ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਡੋਬਦੇ ਸਹੁੰਆਂ ਖਾ ਖਾ, ਤੜਕਾ ਲਾਉਣ ਕਰਾਰਾ ਮਾਮਲਾ ਗੜਬੜ ਹੈ, ਚੱਕਰ ਨੋਟਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ… …

ਕਾਹਦਾ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਓਏ ਸੱਜਣਾ ਕਾਹਦਾ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਨੇੜੇ ਹੋ ਕੇ ਤੱਕ ਤਾਂ ਸਹੀ ਜਨਤਾ ਦੇ ਮੰਦੇ ਹਾਲ। ਗੱਲਾਂ ਸਾਥੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸੁਣਾਈਆਂ ਫੇਰ ਵੀ ਤੈਨੂੰ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀਆਂ ਵਧਾਈਆਂ…… ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਤਾਂ ਮਾਰ ਰਹੀ ਹੈ ਮਹਿੰਗਾਈ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਵਿਚਾਰਿਆਂ ਨੇ ਰੱਜ-ਰੱਜ ਹੈ ਹੰਢਾਈ। ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਦੇਖ ਲਓ ਮੱਚੀਆਂ ਪਈਆਂ ਦੁਹਾਈਆਂ ਫੇਰ ਵੀ ਤੈਨੂੰ ਦੇ …

ਰਲ ਮਿਲ ਗੀਤ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਗਾਈਏ, ਚੱਲ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਈਏ। ਵਿਆਹਾਂ ਦੇ ਖ਼ਰਚੇ ਘਟਾਈਏ ਨਾ ਵੱਡੀ ਜੰਝ ਬਰਾਤੇ ਆਵੇ ਨਾ ਕੋਈ ਬਾਪੂ ਕਰਜ਼ਾ ਚੁੱਕੇ ਨਾ ਕੋਈ ਧੀਅ ਕਿਸੇ ਦੀ ਫੂਕੇ…… ਨਾ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵਿਚੋਲਾ ਪਾਈਏ ਚੱਲ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਈਏ। ਨਾ ਕੋਈ ਦਾਜ ਨਾ ਦਹੇਜ ਨਾ ਕੋਈ ਕੁਰਸੀ ਨਾ ਕੋਈ ਮੇਜ਼ ਨਾ ਕੋਈ ਵਾਜਾ ਨਾ ਕੋਈ ਡੰਮ੍ਹ …

                   ਪੰਚਾਇਤੀ ਚੋਣਾਂ ਦੀ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰਪੰਚ ਅਤੇ ਪੰਚ ਬਣਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਉਮੀਦਵਾਰ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਵੋਟਾਂ ਮੰਗਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।ਵੋਟਾਂ ਮੰਗਣ ਦਾ ਅਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ।ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਡੁਗਡੁਗੀ ਵੋਟਾਂ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਤੱਕ ਵੱਜਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।ਵੋਟਰਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਇੱਕ ਉਮੀਦ ਜਾਗਦੀ ਹੈ।ਉਹ ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਜਿਸ ਦਾ …

ਕਿਥੇ ਗਈਆਂ ਸੱਥਾਂ ਕਿੱਥੇ ਗਏ ਅਖਾੜੇ ਨੇ ਮੁਹੱਬਤਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਪੈ ਗਏ ਪੁਆੜੇ ਨੇ ਰਲ਼ ਬਹਿਣ ਨਾ ਹੁਣ ਲੋਕ ਸਿਆਣੇ.. ਮਾਰ ਕੇ ਉਡਾਰੀ ਉੱਡ ਗਏ, ਉੱਡ ਗਏ ਜ਼ਮਾਨੇ ਪੁਰਾਣੇ…… ਬੋਹੜ ਪਿੱਪਲ ਛਾਂ ਵਾਲੇ ਗਏ ਹੁਣ ਵਿੱਕ ਨੇ ਖੂਹ ਹੁਣ ਕਰਦੇ ਨਾ ਹੀ ਟਿੱਕ ਟਿੱਕ ਨੇ ਬੜੇ ਔਖੇ ਨੇ ਦਿਨ ਉਹ ਭਲਾਣੇ.. ਮਾਰ ਕੇ ਉਡਾਰੀ ਉੱੱਡ ਗਏ, ਉੱਡ ਗਏ ਜ਼ਮਾਨੇ ਪੁਰਾਣੇ…. …

              ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ “ਪਹਿਲਾ ਪਾਣੀ ਜੀਉ ਹੈ, ਜਿਤ ਹਰਿਆ ਸਭ ਕੋਇ”।ਭਾਵੇੁਂ ਪਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਹਵਾ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਜਰੂਰੀ ਹੈ, ਪਰ ਪਾਣੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਆਪਣਾ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਰੁਮਾਂਚ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਮਨੁੱਖੀ ਸਭਿਆਤਾਵਾਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਗਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਮੁੱਢ ਪਨਪੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਗਸੀਆਂ, ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ, ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੋਂ ਇਹ ਸੁੱਝਿਆ ਹੋਵੇਗਾ …

ਗੁਰ ਨਾਨਕ ਹੈ ਪੀਰ ਪੈਗੰਬਰ, ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਮੱਕਾ ਮੰਦਿਰ। ‘ਏਕ ਨੂਰ ਤੇ ਸਭ ਜੱਗ ਉਪਜਿਆ’ ਨਾ ਕੋਈ ਨੀਵਾਂ ਨਾ ਕੋਈ ਉੱਚਾ। ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨੇ ਰੰਗ ਨਿਆਰੇ, ਇਹ ਗੱਲ ਕਹਿੰਦਾ  ਜੱਗ ਸਮੁੱਚਾ। ‘ਮਨ  ਮੰਦਿਰ ਤਨ ਵੇਸ ਕਲੰਦਰ’, ਝਾਤੀ ਮਾਰੋ ਮਨ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਗੁਰ ਨਾਨਕ ਹੈ ਪੀਰ ਪੈਗੰਬਰ, ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਮੱਕਾ ਮੰਦਿਰ। ‘ਊਚੋਂ  ਨੀਚ ਕਰੇ ਮੇਰਾ ਗੋਬਿੰਦ’ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਸਭ …

ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਸਰਬ-ਸਾਂਝੇ ਗੁਰੂ ਹਨ।ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਅਧਾਰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਿਕ ਏਕਤਾ ਹੈ।ਇਹ ਅਧਿਆਤਮਵਾਦੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਉਪਰਾਮਤਾ ਨਹੀਂ ਸਿਖਾਉਂਦੀ, ਸਗੋਂ ਮਾਨਵੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਕੇ ਆਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਰਾਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਾਵਨ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅੰਦਰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪੱਖ …