ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ

ਭਲਾ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕਰ ਕੇ ਹੱਥੀਂ, ਫਿਰ ਮੰਗੀਂ ਸਰਬਤ ਦਾ ਭਲਾ; ਤੂੰ ਔਖੀ ਘਾਟੀ ਜੇ ਚੜ੍ਹ ਜਾਵੇਂ, ਲੋਕ ਕਹਿਣਗੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ। ਜੀਵਨ ਸਫਲ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ ਜੇ, ਤਾਂ ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਡੋਲੀਂ ਨਾ। ਮਿੱਠੀ ਬੜੀ ਹੈ ਗੁਰਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ, ਹੰਕਾਰ ‘ਚ ਕਦੇ ਵੀ ਬੋੋਲੀਂ ਨਾ। ਤੂੰ ਹੱਥ ‘ਚ ਫੜੀਂ ਛੁਰੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਨਾ ਛੁਰੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹੋਵੇ ਗਲਾ; ਭਲਾ ਕਿਸੇ ਦਾ …

               ਅੱਜ ਕਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨਾਲ ਹਸਪਤਾਲ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਪਏ ਹਨ ਤੇ ਆਕਸੀਜ਼ਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਕਿੱਲਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਜਾਨਾਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਕਿੰਨੇ ਖੁਦਗਰਜ਼ ਇਨਸਾਨ ਹਾਂ।ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਭਿਆਨਕ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਵੀ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਬਾਰੇ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਈ।               …

ਹੁਣ ਤਾਂ ਜਾਪਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਏ, ਕੁੱਝ ਇਸ ਤਰਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਧਰਤੀ ਦੇ, ਉਪਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਉਠ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਬੇਦੋਸ਼ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦਾ, ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਧੂੰਆਂ। ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਸੁਣ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਅਕਾਸ਼ੀ ਖੇਲਾਂ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ, ਗਤੀਆਂ ਦਾ, ਬੜਾ ਹੀ, ਸ਼ੋਰਦਾਰ ਸੰਗੀਤ। ਅਕਾਸ਼ੀ ਤਾਰਿਆਂ ਦਾ ਝੁੰਡ, ਨਿੱਤ ਰਾਤ ਨੂੰ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਰਹੱਸਮਈ ਖੇਡਾਂ। ਮਨੁੱਖ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਭੁੱਲ ਹੀ, ਗਿਆ ਹੋਵੇ, ਕਿਸੇ …

ਚੰਨ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਹੈ ਔਰਤ ਗੁਲਾਬ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੋ ਹੈ ਔਰਤ ਰੱਬ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ਔਰਤ ਮਾਈ ਭਾਗੋ, ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ, ਸੁਨੀਤਾ ਵੀਲੀਅਮ ਹੈ ਔਰਤ ਨਿਰੀ ਪਿਆਰ ਦੀ ਮੂਰਤ ਹੈ ਔਰਤ ਦੁਰਗਾ ਮਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ਔਰਤ। ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਪੀੜਾਂ ਨੂੰ ਗਲ ਲਾਉਂਦੀ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ ਔਰਤ ਮੋਹ ਨਾਲ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹਰ ਇੱਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਮਾਂ ਧੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ …

                  ਜਦ ਅਸੀਂ ਸ. ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਬਾਰੇ ਝਾਤ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਹੀ ਗੁਰੂ ਘਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸੀ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਭਾਈ ਹਰਦਾਸ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਪਾਸੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਨ ਕੀਤਾ।ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿਪਾਹੀ ਦੇ …

ਭੁੱਲ ਜਾਣ ਸੱਜਣ ਦੁੱਖਾਂ ਵੇਲੇ, ਏਹੋ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਭਾਲ਼ੀ ਦੇ। ਉੱਡ ਜਾਣ ਬੁੱਲਾ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਫਲੂਸ ਜੋ ਸੜੀ ਪਰਾਲ਼ੀ ਦੇ। ਘੇਰਾ ਬੰਨ੍ਹਣ ਸੁੱਖਾਂ ਵੇਲੇ, ਫਾਇਦਾ ਕੀ ਏ ਝੁੰਡਾਂ ਦਾ। ਹੋਵੇ ਨਾਂ ਜਿੱਥੇ ਕੰਮ ਦੀ ਚਰਚਾ, ਕੀ ਫਾਇਦਾ ਏ ਖੁੰਢਾਂ ਦਾ। ਛਿਲਕਾਂ ਵਾਲਾ ਪਾ ਗਲ਼ ਜੂਲ਼ਾ, ਮੋਢੇ ਨਹੀਂ ਜੇ ਗਾਲ਼ੀਦੇ। ਉੱਡ ਜਾਣ ਬੁੱਲਾ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਫਲੂਸ ਜੋ ਸੜੀ ਪਰਾਲ਼ੀ …

ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਨੇਤਾ ਚੰਨ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੇ ਨਾ ਗਰੀਬ ਦਿਆਂ ਢਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ। ਬੰਦਾ ਕਰੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਤਾਂ ਵੀ ਪੈਂਦੀ ਨਹੀਂ ਪੂਰੀ ਕਰਦਾ ਨਾ ਕੋਈ ਥੱਕੇ ਹਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ। ਜ੍ਹਿਦੇ ਬਾਲ ਭੁੱਖੇ ਭਾਣੇ ਦਿਲ ਉਸ ਦਾ ਜਾਣੇ ਕਰੇ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ। ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੀਆਂ ਸਿਖਰਾਂ ਘਰ ਦੀਆਂ ਫਿਕਰਾਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਨਾ ਫੁਹਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ। ਲੀਡਰਾਂ ਦੀ ਬੰਬੀ …

              ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਪਹਿਲੀ, ਸਨਅਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਬਾਨੀ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਚਰਨ ਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪਾਵਨ ਅਸਥਾਨ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗਊ ਘਾਟ ਸਾਹਿਬ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਸਮਰਾਲਾ ਚੌਕ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ’ਤੇ ਗਊਸ਼ਾਲਾ ਰੋਡ ’ਤੇ ਸ਼ੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹੈ।ਇਸ ਪਾਵਨ ਅਸਥਾਨ ਦੀ ਸੁੰਦਰ ਇਮਾਰਤ ਆਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਛੋਂਹਦਾ …

                      ਸੰਮਤ 1756 ਦੀ ਵੈਸਾਖੀ (30 ਮਾਰਚ ਸੰਨ 1699) ਵਾਲੇ ਸ਼ੁਭ ਦਿਨ `ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ` ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਦੀ ਘਾੜਤ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਨਵੰਬਰ 1675 ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਘੜੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਭਾਈ ਜੈਤਾ ਜੀ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰਦੇਵ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ …

                   ਸਾਹਿਬੇ-ਕਮਾਲ, ਸਰਬੰਸਦਾਨੀ, ਦਸਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ 1699 ਈਸਵੀ ਨੂੰ ਵੈਸਾਖੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਸ੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਕੀਤੀ।ਖਾਲਸਾ ਸਾਜਨਾ ਦਾ ਮੰਤਵ ਬੜਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਹੈ।ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਤੋਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੱਕ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਮਨੁੱਖਤਾ …