ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ

ਤੇਰੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਤੇਰੇ ਬੰਦੇ। ਕਰਦੇ ਵੇਖੇ ਮਾੜੇ ਧੰਦੇ।। ਖ਼ਬਰੇ ਕਿਹੜਾ ਪੁੰਨ ਕਮਾਉਂਦੇ ਮਾਨਵਤਾ ਗਲ ਪਾ ਕੇ ਫੰਦੇ। ਇਸ ਦਾਤੀ ਨੇ ਕੀ ਕੀ ਵੱਢਣਾ ਇਸਨੂੰ ਲੱਗੇ ਧਰਮੀ ਧੰਦੇ। ਜ਼ੁਲਮ ਕਰੇਂਦੇ ਉਹ ਜੋ ਏਨਾ ਕਿੱਦਾਂ ਆਖਾਂ ਉਹ ਨੇ ਬੰਦੇ। ਤੱਕ ਕੇ ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਇਹ ਰੌਲ਼ਾ ਤੂੰ ਟੁੱਟ ਜਾਣਾ ਸਾਹ ਦੀ ਤੰਦੇ। ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਸੁੱਚੇ ਆਖਣ ਬਹੁਤੇ ਧਰਮੀ ਪਰ ਨੇ ਗੰਦੇ। …

ਸਮਿਆ ਤੇਰੇ ਹਨ ਰੰਗ ਨਿਆਰੇ, ਮਿਣ ਮਿਣ ਕੇ ਬੈਠੇ ਨੇ ਅੱਜ ਦੂਰੀ ਸਾਰੇ। ਚਿਹਰੇ ਧੁੰਧਲੇ ਜਿਹੇ ਹੁਣ ਹੋਵਣ ਲੱਗੇ, ਮਿਲਦੇ ਸਨ ਜੋ ਨਿੱਤ ਪਿਆਰੇ। ਸੁੱਖ ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰੀਕ ਹੋ ਨਾ ਸਕਦੇ, ਸੱਜਣ ਬੈਠੇ ਡਰਦੇ ਦੂਰ ਵਿਚਾਰੇ। ਇਹ ਕੈਸੇ ਦਿਨ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਹੈ ਆਏ, ਮੋਇਆਂ ਦੇ ਦਰਦ ਤੋਂ ਵੀ ਕਰਨ ਕਿਨਾਰੇ। ਜਿੱਧਰ ਵੇਖੋ ਉਸ ਪਾਸੇ ਹੀ, ਕਰੋਨਾ ਦੇ ਭੈਅ ਨੇ ਪੈਰ …

           ਕੋਵਿਡ -19 ਵਾਇਰਸ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਵਾਂ ਤੇ ਵੱਡਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਜੋ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਚੁਕਾ ਹੈ ਤੇ ਹਰ ਪਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।           ਇਸ ਨੇ ਵਾਇਰਲੋਜਿਸਟਸ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਇਸ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ …

            ਕਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਐਲਾਨ ਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਲਾਕਡਾਊਨ ਹੁਣ 30 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਪੰਜਾਬ ਸਮੇਤ ਕਈ ਸੂਬਿਆਂ ਨੇ ਲਾਕਡਾਊਨ 30 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਵਧਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਬਹੁਤ …

ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਤੇਰੇ ਰੰਗ ਨੇ ਰੱਬਾ। ਰਹਿ ਗਏ ਸਾਰੇ ਦੰਗ ਨੇ ਰੱਬਾ। ਬਾਸਮਤੀ ਤੇ ਝੋਨੇ ਵਾਂਗੂੰ, ਦਿੱਤੇ ਸਾਰੇ ਝੰਬ ਨੇ ਰੱਬਾ। ਕਈ ਸੀ ਡੰਗੋ ਡੰਗੀ ਖਾਂਦੇ, ਕਿਉਂ ਕੁਤਰੇ ਖੰਭ ਨੇ ਰੱਬਾ? ਨਜ਼ਰ ਸਵੱਲੀ ਕਰ ਦਿਓ ਸਭ `ਤੇ, ਸਾਰੇ ਗਏ ਹੰਭ ਨੇ ਰੱਬਾ। ਆਈਸੋਲੇਸ਼ਨ ਵਾਰਡ ਬਣ ਗਿਆ! ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਦਾ ਡੱਬਾ ਰੱਬਾ। ਕਿੱਥੇ ਚਲੀ ਗਈ ਇਨਸਾਨੀਅਤ, ਲੱਗਦਾ ਜਾਂਦੈ ਧੱਬਾ ਰੱਬਾ। ਦਿਨ …

          “ਅਲਾਦੀਨ ਦਾ ਚਿਰਾਗ ਲੱਭ ਗਿਆ, ਲੱਭ ਗਿਆ ਅਲਾਦੀਨ ਦਾ ਚਿਰਾਗ…” ਸੁੱਤਿਆਂ ਉਚੀ-ਉਚੀ ਕਹਿ ਈ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੇਰੀ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਪਤਨੀ ਜੁਗਰੀਤ ਨੇ ਤਿੱਖੀ ਹੁੱਜ ਮਾਰ ਕੇ ਜਗਾ ਦਿੱਤਾ।         “ਐਵੇਂ ਨਾ ਰਾਤ ਵੇਲੇ ਵੀ ਸੁਪਨੇ ਈ ਲਈ ਜਾਇਆ ਕਰੋ!…ਆਹ ਉਠੋ ਤੇ ਬੈਡ ਟੀ ਬਣਾ ਕੇ ਲਿਆਓ।ਜੇ ਆਪ ਨਈਂ ਬਣਾਉਣੀ, ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨੇ …

ਮਾਨਵਤਾ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਸਾਰੇ ਰਲ਼ ਕੇ ਹੰਭਲਾ ਮਾਰੀਏ । ਜਿੱਤੀਏ ਜੰਗ ਇਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਤੇ ਮੌਤ ਨੂੰ ਵੰਗਾਰੀਏ । ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਖੌਫ ਮੌਤ ਦਾ, ਬੇਸ਼ੱਕ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਏ, ਐਪਰ ਬਲ਼ ਕੇ ਆਪ ਕੋਈ ਦੀਵਾ, ਚਾਨਣ ਵੀ ਰੁਸ਼ਨਾ ਰਿਹਾ ਏ, ਡੁੱਬਦੇ ਨੂੰ ਤਿਣਕੇ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਤਿਣਕਾ ਬਣ ਕੇ ਤਾਰੀਏ। ਮਾਨਵਤਾ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਸਾਰੇ ਰਲ਼ ਕੇ ਹੰਭਲਾ ਮਾਰੀਏ।… …

ਖਾਈਏ ਕਿੱਥੋਂ ਡੰਗ ਦੀ ਰੋਟੀ ਖਾਲੀ ਹੋ ਗਏ ਛਾਬੇ ਸਾਰੇ। ਬੰਦ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੇ ਚਾਰ ਚੁਫੇਰੇ ਨਾਲੇ ਬੰਦ ਹਨ ਢਾਬੇ ਸਾਰੇ। ਵੱਡੇ ਘਰਾਂ ਵਾਲੇ ਨਾ ਪੁੱਛਣ ਰਹੇ ਮਾਰਦੇ ਦਾਬੇ ਜੋ ਸਾਰੇ। ਧਰਮੀ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾ ਆਉਂਦੇ ਤੁਰ ਗਏ ਕਾਬੇ ਮੱਕੇ ਸਾਰੇ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਕੀ ਹੈ ਹੋਣਾ ਡਰੇ ਦੁਆਬੇ ਮਾਝੇ ਮਾਲਵੇ ਸਾਰੇ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵੀ ਹੱਥ ਖੜ੍ਹੇ ਨੇ ਕੋਰੋਨਾ ਤੋਂ ਵੇਖੋ …

ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਸੀ ਜਦ ਕਹਿਰ ਹੁੰਦਾ, ਰੋਂਦਾ ਉਦੋਂ ਰੱਬ ਹੋਣਾ ਬੈਠ ਕੇ ਵਿੱਚ ਫੁਰਸਤ ਤਿਆਰ ਸੀ, ਕੀਤਾ ਕੋਰੋਨਾ ਯੱਬ ਹੋਣਾ। ਕਰ ਲਿਆ ਬੇ-ਜ਼ੁਬਾਨਿਆਂ ‘ਤੇ, ਲੋਕਾਈ ਨੇ ਹੈ ਜ਼ੁਲਮ ਭਾਰਾ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ, ਟੁੱਟੇ ਅੰਬਰਾਂ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਤਾਰਾ। ਕਰ ਕੈਦ ਪਿੰਜ਼ਰਿਆਂ ‘ਚ ਸਮਝੇਂ, ਖੁਦ ਨੂੰ ਤੂੰ ਬਲਵਾਨ ਮੀਆਂ ਸਾਹ ਨਾ ਫਿਰ ਭਰ ਹੋਵੇ, ਜਦ ਚੱਲੇ ਉਹਦੀ ਕਿਰਪਾਨ ਮੀਆਂ, ਜਾਪੇ …

ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਹੈ ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਦੀ, ਕਈ ਕੱਜਿਆਂ ਤੇ ਕਈ ਨੰਗਾਂ ਦੀ। ਕਈ ਪਾ ਕੇ ਸਭ ਕੁੱਝ ਰੋਂਦੇ ਨੇ, ਕਈ ਭੁੱਖੇ ਰਹਿ ਕੇ ਸ਼ੁਕਰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਨੇ। ਕਈ ਪਾ ਕੇ ਬਣਾਉਟੀ ਮੁੱਖੜੇ, ਸਭ ਨੂੰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਸਾਉਂਦੇ ਨੇ। ਕਈ ਬਿਨਾਂ ਗੱਲੋਂ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦੇ, ਕਈ ਰੁੱਸਿਆ ਯਾਰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਨੇ। ਕਈ ਰੂਹਾਂ ਤੋਂ ਲਾਉਣ ਯਾਰੀਆਂ, ਕਈ ਟਾਈਮ ਪਾਸ ਨੂੰ ਲਾਉਂਦੇ ਨੇ। ਕਈ ਬਣ …