ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ

ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ ਗ਼ਰ ਨਦਰੇ ਕਰਮ ਹੋ ਉਸ ਕੀ, ਤੋ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਖਿਲਤੇ ਹੈਂ।      ਹੋ ਰਾਹਨੁਮਾਈ ਉਸ ਕੀ, ਤੋ ਆਪ ਜੈਸੇ ਦਿਲਦਾਰ ਮਿਲਤੇ ਹੈਂ।               ਕੈਸੇ ਬਿਆਂ ਕਰੂੰ ਇਨ ਕਾ ਕਲਮੇ ਹੁਨਰ,   ਇਨਹੀ ਸੇ ਚਾਤ੍ਰਿਕ, ਸੀਤਲ ਔਰ ਮੁਖਤਿਆਰ ਮਿਲਤੇ ਹੈਂ। ਆਪਣੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੀ ਸੁਚੱਜੀ ਪਛਾਣ ਗਿਆਨੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਹਨ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਵੱਖ ਵੱਖ …

ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, 17 ਦਸੰਬਰ (ਪੰਜਾਬ ਪੋਸਟ ਬਿਊਰੋ)- ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ੍ਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਤੇ ਡਿਪਟੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ (ਬਾਦਲ) ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸ੍ਰੀ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੂੰ ਸਿਰੋਪਾ ਨਾ ਦੇ ਕੇ ਸੁਰਖੀਆ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਅਰਦਾਸੀਏ ਭਾਈ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਬਰਖਾਸਤਗੀ ਤੋ ਬਾਅਦ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਨਵੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬੰਡੂਗਰ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਮੁੜ ਬਹਾਲ ਹੋਣ …

ਡਾਕਟਰ ਜੀ. ਐਲ ਮਹਾਜਨ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਊਨਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਇਕ ਅਨੌਖੀ ਪਹਿਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜੰਗਲ ਬੇਟੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਨਾਅਰਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ -ਬੇਟੀ ਬਚਾਓ, ਪੇੜ ਲਗਾਓ। ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬੇਟੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਹੋਰ ਵਿਕਸਤ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਲਗਾਉਣ …

ਸਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਬਾਬਾ ਫਤਹਿ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 12 ਦਸੰਬਰ 1699 ਈ: ਨੂੰ ਦਸਮ ਪਿਤਾ ਸਰਬੰਸਦਾਨੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਮਾਤਾ ਜੀਤੋ ਜੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ।ਆਨੰਦਪੁਰ ਛੱਡਣ ਪਿੱਛੋਂ ਸਰਸਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸ੍ਰੀ ਗੂਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ ਜੀ (ਧਰਮ ਪਤਨੀ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ) …

22 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਵਸ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ -ਪ੍ਰੋ. ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬਡੂੰਗਰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਚਾਰੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੀ ਦਿਲ-ਕੰਬਾਊ, ਨਿਵੇਕਲੀ, ਲਾਮਿਸਾਲ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪਿਛਲੇ ਇਤਿਹਾਸ ਤਥਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ, ਆਰਥਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹਾਲਾਤ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਉਪਯੋਗੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ …

ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਬੀਤੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫਤੇ ਨੋਟਬੰਦੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਕਿ 500-1000 ਦੇ ਨੋਟ ਬੰਦ ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਖਰਚੇ ਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਕਰ ਖੂਬ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਗਿਆ।ਮੋਦੀ ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਜਿਥੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਲੇ ਧੰਨ ਤੇ ਸਰਜੀਕਲ਼ ਸਟਰਾਈਕ ਦਸਿਆ ਉਥੇ ਹੀ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਫੇਸਲੈ ਨੂੰ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਗਰੀਬ ਮਾਰ ਕਿਹਾ।ਚਲੋ ਇਹ ਤਾਂ ਸਿਆਸੀ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਸੀ, ਪਰ …

ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਨੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਅਜਿਹੀਆਂ ਉੱਪਲਬਧੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸੁਨਹਿਰੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ ਤੇ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਣਹੋਈਆਂ ਵੀ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਕਾਲੇ ਪੰਨੇ ਸੰਜੋਈ ਬੈਠੇ ਹਨ।ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਇੱਕ ਮੰਦਭਾਗੀ ਘਟਨਾ 3 ਦਸੰਬਰ 1984 ਨੂੰ ਵਾਪਰੀ।ਇਹ ਉਦਯੋਗਿਕ ਦੁਰਘਟਨਾ, ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਭਿਆਨਕ …

ਸ਼ਹਿਰੀ ਜਾਂ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਲੋਕ ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਏ.ਟੀ.ਐਮ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਾਲੇ ਜਾਂ ਅਨਪੜ੍ਹ ਲੋਕ ਮੈਨੂੰ ਲਹੀਂ ਜਾਣਦੇ।ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਮੇਰਾ ਨਾਂਅ ਟੌਪ ‘ਤੇ ਹੈ, ਲੱਗਦਾ ਸਭ ਜਾਨਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ।ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਵੀ ਮੇਰਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂਅ ‘ਆਟੋਮੈਟਿਡ ਟੇਲਰ ਮਸ਼ੀਨ’ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ।ਕੁੱਝ ‘ਐਨੀ ਟਾਈਮ ਮਨੀ’ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।ਹੁਣ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿੰਨੇ ਕੰਮ …

ਕਵਿਤਾ ਮਨ ਬਹੁਤਾ ਸਮਝਾਇਆ ਏ, ਜਦ ਵੀ ਦੁੱਖ ਸੁਣਾਇਆ ਏ। ਯਾਰਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਪਾ ਗਲਵੱਕੜੀ, ਹੌਸਲਾ ਬਹੁਤ ਵਧਾਇਆ ਏ। ਆਪਣੇ ਛੱਡਦੇ ਸਾਥ ਸੱਜਣਾਂ, ਪਰਾਇਆ ਤਾਂ ਪਰਾਇਆ ਏ। ਆਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਚੇਤੇ ਵਿਚ, ਦੀਵਾ ਬਿਰਹੋਂ ਜਗਾਇਆ ਏ। ਸਮੁੰਦਰ ਬਣਿਆ ਅੱਖਾਂ ਵਿਹੜੇ, ਅੱਥਰੂ ਬਣਾ ਕੇ ਬਹਾਇਆ ਏ। ਅਣ ਭੁੱਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਯਾਦਾਂ, ਦਿਲ ਤੇ ਜ਼ਖਮ ਬਣਾਇਆ ਏ। ਵੈਦ ਹਕੀਮਾਂ ਨਬਜ਼ ਫੜੀ ਨਾ, ਰੋਗ ਅਵੱਲਾ ਲਗਾਇਆ …

‘11 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਸੰਤ ਰਾਮ ਉਦਾਸੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਮੇਲੇ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼’ ‘ਦਿੱਲੀਏ ਦਿਆਲਾ ਦੇਖ ਦੇਗ ‘ਚ ਉਬਲਦਾ ਨੀ, ਹਾਲੇ ਤੇਰਾ ਦਿਲ ਨਾ ਭਰੇ’ ”ਹੱਸ ਹੱਸ ਤੋਰ ਦੇ ਤੂੰ ਡੋਲੀ ਮੇਰੇ ਬਾਬਲਾ ਵੇ, ਕਿਹੜੀ ਗੱਲੋਂ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੂੰ ਝੂਰ, ਧਰਤੀ ਤਿਹਾਈ ਜਿਉਂ ਪਸੀਨਾਂ ਮੰਗੇ ਕਾਮਿਆਂ ਦਾ, ਮਾਂਗ ਮੇਰੀ ਮੰਗਦੀ ਸੰਧੂਰ।” ਮੇਰੀ ਮੌਤ ਤੇ ਨਾ ਰੋਇਓ, ਮੇਰੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਬਚਾਇਓ। ਮੇਰੇ ਲਹੂ ਦਾ …