ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ

ਅਛੂਤ ਹੈਂ ਤੂੰ ਵੀ, ਅਛੂਤ ਬਣੀ ਅੱਜ ਦੁਨੀਆਂ ਸਾਰੀ, ਕਿਸ ਤੋਂ ਭੱਜੀਏ ਕਿਸ ਤੋਂ ਬਚੀਏ, ਅਕਲ ਗਈ ਹੈ ਸਭ ਦੀ ਮਾਰੀ। ਜਾਤ ਪਾਤ ਨਾ ਰੰਗ ਨਾ ਰੂਪ, ਨਾ ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਬਾਵੇਲਾ, ਸਭ ਦੀਆਂ ਜੀਭਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗੇ ਤਾਲੇ, ਜੋ ਪਾਉਂਦੇ ਨਿੱਤ ਨਵਾਂ ਝਮੇਲਾ। ਨਜ਼ਰਾਂ ਨੂੰ ਐਸੀ ਨਜ਼ਰ ਹੈ ਲੱਗੀ, ਹਰ ਕੋਈ ਹਰੇਕ ਤੋਂ ਨਜ਼ਰ ਚੁਰਾਵੇ, ਛੱਡ ਰਸਤਾ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਹੋਵੇ, …

            ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਕੀਕਤਾਂ, ਤਰਕ, ਬੌਧਕਿਤਾ, ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਆਸ-ਉਮੀਦ ਅਤੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਮਨਫੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।ਬਹੁਤੇ ਗਾਇਕ ਅਨਜਾਣਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਸ਼ਿਆਂ, ਮਾਰ-ਧਾੜ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੋਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗੀਤ ਗਾਈ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।ਪਰ ਕੁੱਝ ਲੋਕ-ਗਾਇਕ ਅਜੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਬਜ਼ ਪਛਾਣ ਕੇ ਗਾ ਰਹੇ ਹਨ।ਉਹ ਲੋਕ-ਗਾਇਕ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਕੀਕਤਾਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ …

          ਕਰਫ਼ਿਊ ਤੋਂ ਬਚ-ਬਚਾ ਕੇ ਮਸਾਂ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਡੇਰੇ ‘ਤੇ ਰਹਿੰਦੀ ਮਾਈ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਚਲਾ ਈ ਗਿਆ।ਇਹ ਉਹੀ ਮਾਤਾ ਸੀ ਜੋ ਇੱਕ ਸੱਜੀ ਬਾਂਹ ਤੋਂ ਸੱਖਣੀ ਸੱਤਰਵਿਆਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕੀਤੀ ਕੋਰੀ ਅਨਪੜ੍ਹ ਸੀ।ਘਰ-ਬਾਹਰ ਕੋਈ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਜਵਾਈ ਦੇ ਘਰ ਪਨਾਹ ਲਈ ਬੈਠੀ ਸੀ।ਜਵਾਈ ਵੀ ਰੇੜ੍ਹਾ ਚਲਾਉਂਦਾ।ਦੁੱਖ ਤਾਂ ਇਹ …

              ਆਪੋ ਧਾਪੀ ਦੇ ਇਸ ਯੁੱਗ ਅੰਦਰ ਵੀ ਹਰੇਕ ਔਖੀ ਘੜੀ `ਚ ਸਮਾਜ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਲਈ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਅੱਗੇ ਆ ਕੇ ਨਿਰ-ਸੁਆਰਥ ਵੱਡੇ ਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਸੇਵਾ ਕਾਰਜ਼ ਨੇਪਰੇ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦੁਬਈ ਦੇ ਉਘੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਡਾ. ਐਸ.ਪੀ ਸਿੰਘ ਓਬਰਾਏ ਦੀ ਯੋਗ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟ ਵੱਲੋਂ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ …

ਫੈਲੀ ਜਾਵੇ ਕੋਰੋਨਾ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ, ਖੋਹੀ ਜਾਵੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਹਾਸੇ। ਨਾ ਇਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਨਾ ਹੀ ਨੇ ਕੰਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਲੋਹਾ ਦੁਨੀਆਂ ਗਈ ਮੰਨ। ਪੱਕੀ ਫਸਲ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਖੜੀ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਢਣ ਲਈ ਲੇਬਰ ਰਹੀ ਨ੍ਹੀ ਦਿੱਸ। ਘਰਾਂ ‘ਚ ਕੈਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਇਸ ਨੇ ਸਾਰੇ, ਸਵੇਰ ਦੀ ਸੈਰ ਬਿਨਾਂ ਹੋ ਰਹੇ ਗੁਜ਼ਾਰੇ। ਛਿੱਕਾਂ ਤੇ …

ਕਰੋਨਾ ਵੀ ਨਾ ਅੱਗੇ ਅੜਨਾ ਜੰਗਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਬਥੇਰੀਆਂ, ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਦਿਲ, ਬੜੇ ਹੁੰਦੇ ਪੱਕੇ ਨੇ ਕਰੋਨਾ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਨੂੰ ਵੀ, ਮਾਰੇ ਧੱਕੇ ਨੇ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਆਫ਼ਤਾਂ ਨੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਕਰੋਨਾ ਵੀ ਨਾ ਅੱਗੇ ਅੜਨਾ ਜੰਗਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਬਥੇਰੀਆਂ। ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ, ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਕੰਮ, ਕੀਤਾ ਬੇਹਿਸਾਬ ਦਾ ਹੋ ਗਏ ਸ਼ਹੀਦ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਦਲੇਰੀਆਂ ਕਰੋਨਾ ਵੀ ਨਾ …

ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਚਿੜੀਆਂ, ਬਿੱਲੀਆਂ, ਬਾਂਦਰ, ਘੁਗੀਆਂ, ਰਿੱਛ, ਸ਼ੇਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮੂਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਲੋਂ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਸਾਰੇ ਜੰਗਲ `ਚ ਦੀਪਮਾਲਾ ਕਰਦਿਆਂ ਡੀ.ਜੇ ਲਗਾ ਕੇ ਖੂਬ ਭੰਗੜਾ ਪਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।          ਇਕ ਆਦਮੀ ਜੰਗਲ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘਿਆ।              ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਜੰਗਲ `ਚ ਵਿਆਹ ਵਰਗਾ ਮਾਹੌਲ ਵੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਇਕ …

           ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਿਲ੍ਹਾ ਸੰਗਰੂਰ ਦੀ ਮੰਡੀ ਧੂਰੀ ਦੇ ਜ਼ੰਮਪਲ ਤੇ ਨਾਮਵਾਰ ਗਾਇਕ ਮਿੰਟੂ ਧੂਰੀ ਪਿਛਲੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਿਰੰਤਰ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ।ਦੱਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਮਿੰਟੂ ਧੂਰੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸਵਰਗੀ ਕਰਮਜੀਤ ਧੂਰੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕ ਸਨ।                 ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਵਿਰਾਸਤ …

ਇਸ ਕਾਇਨਾਤ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹਰ ਜੀਵ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਾਂਝਾਂ ਦੇ ਬਲਬੂਤੇ ਜੀਵਨ ਜਿਊਂਦਾ ਹੈ।ਇਹੀ ਸਾਂਝ ਉਸਦੇ ਜਿੳੇੁਣ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਦੀ ਹੈ।ਜਨਮ ਲੈਂਦਿਆਂ ਹੀ ਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦੁਨਿਆਵੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਪਈ ਉਸ ਦੀ ਸਾਂਝ ਸੂਝ-ਸਮਝ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਨਿੱਘ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਤੇ …

ਖੌਰੇ ਗੰਦਗੀ ਤਿੱਤਰ ਹੋਗੀ ਗੰਗਾ ਸ਼ੁੱਧ ਨਿੱਤਰ ਹੋਗੀ। ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਜੋ ਕਰਦੇ ਟਿੱਚਰਾਂ ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਟਿੱਚਰ ਹੋਗੀ। ਵਾਤਾਵਰਨ ਵੀ ਸ਼ੁੱਧ ਹੋ ਗਿਆ ਪਾਣੀ-ਪੌਣ ਪਾਕ ਪਵਿੱਤਰ ਹੋਗੀ। ਘਰਾਂ ‘ਚ ਕੈਦ ਕੱਟਣੀ ਪੈਗੀ, ਸਾਂਝ ਲੱਗਦੀ ਤਿਤਰ ਹੋਗੀ। ਦਾਲ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੀ ਧਰਦੀ, ਟੁੱਟ ਕੇ ਤੋੜੀ ਠੀਕਰ ਹੋਗੀ। ਮੂੰਹ ਨੱਕ ਲੈ ਢੱਕ ਅਰਵਿੰਦਰਾ, ਕੋਰੋਨਾ ਬਿਮਾਰੀ ਮਿੱਤਰ ਹੋਗੀ। ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਜੋ ਕਰਦੇ …