ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ

ਦੁਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਆਈ ਹੈ, ਬੀਮਾਰੀ ਜੋ ਕਰੋਨਾ ਦੀ। ਜੰਗ ਤੋਂ ਵੀ ਭੈੜੀ ਮਹਾਂ-ਮਾਰੀ ਜੋ ਕਰੋਨਾ ਦੀ। ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਕੀਤਾ ਪਹਿਲੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਚੀਨ ਦਾ। ਕਰੋਨਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਏ ਮੁਹਾਲ ਉਥੇ ਜੀਣ ਦਾ। ਤਾਂ ਹੋਈ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰੀ ਜੋ ਕਰੋਨਾ ਦੀ, ਦੁਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਆਈ ਹੈ ਬੀਮਾਰੀ ਜੋ ਕਰੋਨਾ ਦੀ। ਜੰਗ ਤੋਂ ਵੀ ਭੈੜੀ ਮਹਾਂ-ਮਾਰੀ ਜੋ ਕਰੋਨਾ ਦੀ। ਇਟਲੀ, ਇਰਾਨ ਦਾ …

ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਨਾ ਆਦਤਾਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ, ਭਾਵੇਂ ਕੱਟੀਏ ਪੋਰੀਆਂ ਪੋਰੀਆਂ ਜੀ। ਵਿੱਚ ਜੱਗ ਦੇ ਨਰੜ ਨੇ ਬਹੁਤ ਵੇਖੇ, ਜੋੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਜੱਗ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੀਆਂ ਜੀ। ਕੋਈ ਕੋਈ ਹੀ ਮੂੰਹ ‘ਤੇ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਵੀਰਨੋ ਗੱਲਾਂ ਜੋ ਕੋਰੀਆਂ ਕੋਰੀਆਂ ਜੀ। ਰੋਂਦਾ ਬੱਚਾ ਨਾ ਕਦੇ ਵੀ ਚੁੱਪ ਕਰਦਾ, ਲਏ ਬਿਨਾਂ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋਰੀਆਂ ਜੀ।       ਜਸਵੀਰ ਸ਼ਰਮਾ ਦੱਦਾਹੂਰ ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ। ਮੋ …

ਕਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਨੇ ਆ ਦਸਤਕ ਦਿੱਤੀ ਕਹਿੰਦੇ ਚੀਨ ‘ਚ ਹੋਇਆ ਅਵਿਸ਼ਕਾਰ ਮੀਆਂ। ਇਟਲੀ, ਅਮਰੀਕਾ, ਚਾਈਨਾ, ਸਪੇਨ ਵਿੱਚ ਮਚਾਇਆ ਇਸ ਨੇ ਬੜਾ ਹਾਹਾਕਾਰ ਮੀਆਂ। ਇੱਕ ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਇਹ ਛੇਤੀ ਫੈਲੇ, ਖੋਹ ਲਵੇ ਜਿਉਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਮੀਆਂ। ਰੱਖੋ ਬਚਾਅ ਭੁੱਲੋ ਮੋਹ ਮੁਲਾਹਜ਼ੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਰਹੋ ਘਰਾਂ ‘ਚ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚਕਾਰ ਮੀਆਂ। ਕਹੇ ਸੰਧੂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾ ਮਿਲਣੀ ਦੁਬਾਰਾ, ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ ਕਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੀਆਂ। ਆਓ …

         ਵੇ ਪੁੱਤ ਜੱਗੂ, ਆਪਣੇ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚ ਪੁਲੀਸ ਆਲੇ ਲੰਗਰ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਨੇ।ਫੜਾ ਮੇਰੀ ਚੁੰਨੀ, ਮੈਂ ਵੀ ਕੁੱਛ ਨਾ ਕੁੱਛ ਲੈ ਆਵਾਂ।ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚਲੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬੁੱਢੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਕਿਹਾ।ਰਹਿਣ ਦੇ ਰਹਿਣ ਦੇ ਬੇਬੇ ਨਾ ਜਾਈਂ ਲੰਗਰ ਦੀ ਰੋਟੀ-ਰਾਟੀ ਲੈਣ, ਅੰਦਰ ਭੁੱਖੇ ਮਰਨਾ ਹੀ ਠੀਕ ਆ।ਮੇਰੇ ਪਿੰਡੇ ‘ਤੇ ਪੁਲੀਸ ਆਲਿਆਂ ਦੇ ਡੰਡੇ …

ਦੁਨੀਆਂ ਲੱਗੇ ਖ਼ਾਰ ਜਿਹੀ ਦੋ ਧਾਰੀ ਤਲਵਾਰ ਜਿਹੀ। ਕਈ ਦਰਦ ਵੰਡਾ ਰਹੇ ਕਿਤੇ ਮੱਚੀ ਹਾਹਾਕਾਰ ਜਿਹੀ। ਆਪੋ-ਆਪਣੀ ਚਿੰਤਾ ਛੱਡ ਕੇ, ਸਭ ਲਈ ਬਣੀਏ ਢਾਲ ਜਿਹੀ। ‘ਕੋਰੋਨਾ’ ਮੌਤ ਫਿਰੇ ਮੰਡਰਾਉਂਦੀ, ਲੁੱਟ ਮਚਾਈ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਜਿਹੀ। ਨੇਕੀ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰ ਜਾ ਬੰਦਿਆ, ਨਹੀਂ ਤੇ ਹੋ ਜਾਊ ਹਾਰ ਜਿਹੀ। ਮਦਦ ਕਰਦਿਆਂ ਮਿਲਣ ਅਸੀਸਾਂ, `ਸੁਖ` ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਿਨ ਚਾਰ ਜਿਹੀ।       ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਖੁਰਮਣੀਆਂ …

          “ਓ ਬਾਂਦਰਾ, ਟਪੂਸੀਆਂ ਮਾਰੀ ਜਾਨੈ ਸੁੰਨੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ‘ਚ! ਕੋਈ ਸਬਕ ਤੂੰ ਵੀ ਸਿੱਖ ਲੈ!” ਚੀਂ-ਚੀਂ ਕਰਦੀ ਚਿੜੀ ਨੇ ਸੁੰਨੀ ਪਈ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਗਲੀ ‘ਚ ਟਹਿਲਦੇ ਬਾਂਦਰ ਨੂੰ ਟਕੋਰ ਲਾਈ।          “ਤੈਨੂੰ ਬੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਅੱਜ! ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਕਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਈਂ ਆਈ ਸੀ ਤੂੰ! ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਟਿੱਚਰਾਂ ਕਰਦੀਆਂ ਪਈਆਂ ਜੇ!”- ਅੱਗੋਂ ਬਾਂਦਰ ਨੇ …

ਮੇਰੀ ਇੱਕ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਗੌਰ ਫ਼ਰਮਾਓ, ਐਵੇਂ ਨਾਂ ਗੱਲ ਨੂੰ ਮਖ਼ੌਲ `ਚ ਉਡਾਓ, ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ ਧੱਕਾ, ਪਰ ਜਿਸ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਅੰਤ ਵੀ ਹੋਵੇਗਾ ਪੱਕਾ। ਤੁਸੀਂ ਦੇਖਿਓ ਇਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹਰਾ ਨਾ ਪਾਵੇਗਾ, ਪਰ ਖ਼ਾਤਮਾ ਇਸ ਦਾ ਖ਼ੁਦ-ਬ-ਖ਼ੁਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਸ ਦੀ ਕੜੀ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਸਾਡੇ ਹੀ ਹੱਥ ਹੈ , ਇਸ ਨੂੰ ਫੈਲਾਇਆ …

             ਚੀਨ, ਇਟਲੀ, ਸਪੇਨ, ਅਮਰੀਕਾ, ਫਰਾਂਸ, ਇਰਾਨ ਅਰਥਾਤ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਕੋਪ ਦਿਖਾ ਚੁੱਕਿਆ ਕਰੋਨਾ, ਹੁਣ ਭਾਰਤ ‘ਚ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਪਸਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਖਤਰਨਾਕ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਕੋਪ ਤੋਂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵਿਕਸਿਤ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਕਰ ਰਹੇ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਕੇ ਰੱਖ …

ਬਚਾਓ ਵਿੱਚ ਬਚਾਓ ਦੋਸਤੋ, ਗੱਲ ਨਾ ਦਿਲੋਂ ਭੁਲਾਓ ਦੋਸਤੋ। ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਆਪੇ ਕਰਕੇ, ਨਵੇਂ ਪੂਰਨੇ ਪਾਓ ਦੋਸਤੋ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨ ਦਾ ਵੀ ਸਾਥ ਹੈ ਦੇਣਾ, ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਓ ਦੋਸਤੋ। ਟਿਕ ਕੇ ਬਹਿਣ ਦਾ ਘਰ ਹੈ ਫਾਇਦਾ, ਬਾਹਰ ਨਾ ਕਿਧਰੇ ਜਾਓ ਦੋਸਤੋ। ਨਜਿੱਠੀਏ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ, ਏਕਾ ਕਰ ਦਿਖਾਓ ਦੋਸਤੋ। ਲੁਕਾਈ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ, ਚੰਗੇ ਕਰਮ ਕਮਾਓ ਦੋਸਤੋ। ਦੂਰੀ …

ਆਓ ਸਾਰੇ ਰਲ ਕੋਰੋਨਾ ਨੂੰ ਹਰਾਈਏ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਈਏ। ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ ਨਾਲ ਕਰੀਏ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਅਸੀਂ ਡਰੀਏ ਬਿਨਾਂ ਧੋਤੇ ਹੱਥ, ਮੂੰਹ ਨੱਕ ਅੱਖਾਂ `ਤੇ ਨਾ ਲਾਈਏ ਆਓ ਸਾਰੇ ਰਲ ਕੋਰੋਨਾ ਨੂੰ ਹਰਾਈਏ। ਖੰਘ ਆਵੇ ਢੱਕੋ ਮੂੰਹ, ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹੋਈਏ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਹੱਥ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋਈਏ ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਦੇ ਵੀ ਘਰ, ਆਈਏ …