ਸਾਹਿਤ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ

ਖਾਂਦੇ ਕੁੱਤੇ ਬਰੈਡ ਬਿਸਕੁੱਟ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤੱਕੇ ਕਿਧਰੇ ਮਿਲਣ ਨਾ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਟੀਆਂ ਜੀ ਉਥੇ ਪੂਰੀ ਕੰਮ ਦੀ ਨਾ ਕਦੇ ਪੈਂਦੀ ਹੋ ਜਾਣ ਜਿਥੇ ਨੀਤਾਂ ਸਦਾ ਖੋਟੀਆਂ ਜੀ ਦੁੱਧ ਦਹੀ ਮੱਖਣ ਮਿਲੇ ਵਿੱਚ ਪੈਕਟਾਂ ਦੇ ਪਤਾ ਨਹੀ ਕੀ ਨੇ ਮੱਝਾਂ ਝੋਟੀਆਂ ਜੀ ਅੱਜ ਮੂੰਹ ਸਾਡੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਖੁੱਲਣ ਅਕਲਾਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀਆਂ ਜੀ ਕੁਰਸੀ ਸਾਂਭਣੇ ਨੂੰ ਹਰ ਕੋਈ ਬਹੁਤ …

ਉਨ ਦੇ ਨਾਲ ਜੇ ਆਜੜੀ ਖੱਲ੍ਹ ਵੀ ਲਾਹੇਗਾ, ਲਾਜ਼ਮੀ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਗ਼ੀ ਸੁਰ ਆਏਗਾ। ਜਦ ਤੱਕ ਜਾਤ-ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਲੜ੍ਹਦਾ ਰਹੂ, ਇਹ ਬੰਦਾ ਮਾਨਵਤਾ ਦੀ ਧੌਣ ਝੁਕਾਏਗਾ। ਕਾਣੀ ਵੰਡ ਨਾ ਰੁਕੀ ਜੇ ਧੰਨ-ਕੁਬੇਰਾਂ ਦੀ, ਅਮੀਰ-ਗਰੀਬ ਦਾ ਪਾੜਾ ਵੱਧਦਾ ਜਾਏਗਾ। ਮੁੱਲ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਕਿਸ਼ਤ ਤਾਰਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ, ਨਾ ਫਾਹਾ ਲਊ ਕਿਸਾਨ ਨਾ ਜ਼ਹਿਰ ਹੀ ਖਾਏੇਗਾ। ਰੱਤ ਨੁੱਚੜਣੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ …

         ਸਮੁੱਚੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸ ਰਹੀ ਖਲਕਤ ਦੀ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਚਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਬਹੁਤੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਬਾਤਾਂ ਵਾਂਗ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਬਹੁਤੇ ਫ਼ਿਕਰਮੰਦ ਨਹੀਂ।ਜਿਹੜੇ ਚੰਦ ਲੋਕ ਪੰਜਾਬੀ ਲਈ ਫ਼ਿਕਰਮੰਦ ਹਨ ਜਾਪਦਾ ਜਿਵੇਂ ਓਨਾ ਦੀ ਹੀ …

ਸ਼ਬਜੀਆਂ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨ ਲੈ ਰਿਹੈ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਮਹੀਨਾ ਆਮਦਨ ਘੱਟ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਗਬਾਨੀ ਕਿੱਤੇ ਨੂੰ ਅਪਨਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨ ਵੀਰ ਘੱਟ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚੋਂ ਵੱਧ ਆਮਦਨ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਣ।ਉਨਾ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ ਦੇ ਕਸਬਾ ਭੀਖੀ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਦੋ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਕਰੀਬ ਇਕ ਲੱਖ …

ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਰਹਿ ਜਾਵੇ ਇਕੱਲਾ, ਪੁੜਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿੱਸਦਾ ਬਦਨਸੀਬ ਵੇਖਿਆ। ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨੁਕਤਾਚੀਨੀ ਦਾ ਬਣੇ ਪਾਤਰ, ਚਮਚਾਗਿਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਅਫ਼ਸਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਵੇਖਿਆ। ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਦੀ ਵਾਹ! ਵਾਹ!! ਹੋਵੇ, ਖੁਰਮਣੀਆਂ ਤੇਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਹਾਲ ਅਜੀਬ ਵੇਖਿਆ।   ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਖੁਰਮਣੀਆਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ। ਮੋ- 9855512677

       ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੁੱਗਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਸੀ।ਦੁੱਗਲ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਦੇਣ ਹੈ।ਇਸ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੁੱਗਲ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਧਮਿਆਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰਾਵਲ ਪਿੰਡੀ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ `ਚ) ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਦੁੱਗਲ ਦੇ ਘਰ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸਤਵੰਤ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ 1 ਮਾਰਚ 1917 ਨੂੰ ਹੋਇਆ।ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ, ਉਰਦੂ, ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ `ਚ ਲਿਖਦੇ ਸਨ।ਕਰਤਾਰ …

ਜਦੋਂ ਸਿਆਲ ਦੀ ਠੰਡ ਜੋਰਾਂ `ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਧੁੰਦ ਆਪਣੀ ਚਾਦਰ ਵਸਾ ਕੇ ਕੋਰੇ ਦੀ ਪਰਤ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਲੋਹੜੀ।ਲੋਹੜੀ ਜਿਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦਾ ਜਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਦੁੱਲਾ ਜੋ ਕਿ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਤੇ ਮਜਬੂਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਸੀ।ਹਰ ਬੱਚਾ, ਜਵਾਨ, ਬਜੁਰਗ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਮਿਲ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਜਿਸ …

        ਤੇਰੀ ਜੱਫੀ ਦੀ ਕੀ-ਕੀ ਸਿਫਤ ਕਰੀਏ ਦਿੱਤੀ ਮੁੱਦਤਾਂ ਦੀ ਅਲਖ ਜਗਾ ਸਿੱਧੂ। ਵਾਹ! ਵਾਹ ਸਿੱਧੂ, ਵਾਹ! ਵਾਹ ਸਿੱਧੂ। ਨਹੁੰ-ਮਾਸ ਦੇ ਵਿਛੜੇ ਮੇਲ ਦਿੱਤੇ ਦਿੱਤੀ ਮਨਾਂ ਦੀ ਭਟਕਣ ਬੁਝਾ ਸਿੱਧੂ। ਡੇਢ ਕੋਹ ਵਾਟ ਸੀ ਪਹਾੜ ਬਣਗੀ   ਰਹੀ ਸੀ ਸੰਗਤ ਦੀ ਜਿੰਦ ਤੜਫਾ ਸਿੱਧੂ। ਦੂਰਬੀਨਾਂ ਨਾਲ ਸੀ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ   ਜਿਥੇ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ 18 ਸਾਲ …

                ਜਦੋ ਵੀ ਕਦੀ ਹਰ ਛੋਟੇ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੀ ਹੈਸੀਅਤ ਮੁਤਾਬਕ ਦਾਨ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਸੋਚਦਾ ਹੈ।ਸਿਆਣਿਆ ਦਾ ਕਥਨ ਹੈ ਕਿ ਸਰੀਰ ਵੇਖ ਕੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਅਤੇ ਹੈਸੀਅਤ ਵੇਖ ਕੇ ਦਾਨ।ਪਰੰਤੂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੋਚਿਆ ਉਸ ਰਹਿਬਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸਤੇ ਆਪਣਾ ਸਰਬੰਸ …

‘ ਇਸ਼ਰ ਆ ਦਲਿਦਰ ਜਾ, ਦੁਲਿਦਰ ਦੀ ਜੜ ਚੁੱਲੇ ਪਾ ’               ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਤਿਉਹਾਰ ਲੋਹੜੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸ਼ਗਨਾਂ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਭਰਪੂਰ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ।ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ `ਚ ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਫ਼ੁਲਿਤ ਹੁੰਦਿਆਂ ਮਾਘ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਜਿਸ ਘਰ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮੁੰਡਾ ਜੰਮਿਆ ਹੋਵੇ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਪੂਰੇ …